Tarih Tetkikleri Dergisi

Osmanlı Seferlerinde İaşe Teminine Bir Örnek: 1615 Tarihinde Sinan Çavuş’un Et Tedarik Görevi

2024-12-20T17:19:50+03:00

Osmanlı seferlerinde iaşe organizasyonunun en önemli parçalarından birisi et teminiydi. Seferler esnasında bu işi koyun eminleri yürütmüştü. Koyun eminleri eti büyük ölçüde küçükbaş hayvanlardan özellikle koyunlardan tedarik etmeye çalışmışlardı. Nitekim bu çalışmada Sinan Çavuş’un I. Ahmet döneminde Kara Mehmet Paşa’nın 1615-1616 tarihlerinde seraskerlik yaptığı Revan Seferi esnasındaki et teminine odaklanılmıştır. Sinan Çavuş aynı rütbeyle Kuyucu Murat Paşa ve Nasuh Paşa’nın doğu seferlerinde koyun eminliği görevini yürütmüştü. Bundan dolayı olsa gerek ki önceki seferlerde edindiği deneyimleriyle Kara Mehmet Paşa’nın Doğu Seferi’nde de görevi yine O sürdürmüştü. İşte bu çalışmada Sinan Çavuş’un koyun teminine odaklanan muhasebe kayıtları incelenmiştir. Bunlardan birisi Sinan Çavuş’un tüm sefer esnasında yürüttüğü iştiralara dair bilgiler ihtiva eden ruznamçe defteridir. Bir diğeriyse Sinan Çavuş’un uhdesinde tutulan seferin ilk beş aylık periyodundaki verileri ihtiva eden muhasebe kayıdıdır. Özellikle bu ikinci muhasebe kaydı Sinan Çavuş’un et temin süreciyle ilgili ayrıntılı bilgiler vermektedir ve çalışmanın odaklandığı asıl kaynak olmuştur. Çalışmada bu kaynak derinlemesine değerlendirilmiş, Sinan Çavuş’un sefer için gerekli koyunları nasıl sağladığı, sağlanan koyunların nasıl dağıtıldığı ve bu süreçte Sinan Çavuş’un diğer faaliyetleri ortaya konulmuştur.

XVII. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğunda Bir Güç Odağı: Silahdar Ağalar ve Köprülü İktidarının Kuruluş Sürecinde Politik Mücadele

2024-11-02T17:14:31+03:00

Bu çalışmanın ilk bölümünde Sadrazam Kemankeş Mustafa Paşa’nın başta Silahdar Mustafa Paşa olmak üzere IV. Murad’ın gözdelerini ortadan kaldırarak otoritesini tahkim ettiği sırada Silahdar Yusuf Paşa’nın Sultan İbrahim tarafından güçlü yetkilerle devlet yönetimine ortak etme tecrübesi konu edilecektir. Ayrıca Silahdar Yusuf Paşa’nın Sadrazam Kemankeş Mustafa Paşa ile rekabeti ve sonrasındaki tasfiye süreci analiz edilecektir. Bu bağlamda Sultan İbrahim dönemindeki silahdar ağalar ile Sultan IV. Murad döneminden kalan silahdar ağa kökenli isimlerin devlet yönetimindeki pozisyonları ele alınacaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde XVII. yüzyılda Has odalı ve silahdar ağa kökenli devlet adamlarının oluşturduğu güç odağı üzerinde durulacaktır. Köprülü Mehmed Paşa’nın sadareti sırasında Has odalı ve silahdar ağa kökenli devlet adamlarıyla girişilen rekabet değerlendirilerek, söz konusu grubun tasfiye süreci anlatılacaktır. Böylece Köprülü Mehmed Paşa’nın sadrazamlığıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu yönetim sistemindeki değişiklikler ortaya konarak, bu değişim ve dönüşüm sürecinin Has odalılara ve silahdar ağalara olan yansımaları kavranacaktır.

Köprülülerin Seraskeri: Kaplan Mustafa Paşa (1657-1680)

2024-10-24T19:07:59+03:00

Köprülüler, devlet kadrolarını, kendilerine sadık ve devleti idare biçimine uyumlu kişilere tevdi etme politikası izlemişti. Kaplan Mustafa Paşa’nın siyasi kariyeri, Köprülülerin takip ettikleri bu politika doğrultusunda şekillendi. Bu çalışmada, Köprülüzâde Fazıl Ahmed Paşa’nın, Kaplan Paşa’yı askeri sahada yükselmesinde ve sadrazamın seraskeri olarak rol vermesindeki saikler konu edilecektir. İlk önce, Kaplan Paşa’nın aile hikayesi ve Köprülülerle ilişkileri hakkında bilgi verilecektir. Daha sonra Fazıl Ahmed Paşa’nın düzenlediği seferlerde aldığı görevler açıklanacaktır. Kaplan Paşa’nın sadrazamın desteğiyle önemli askerî vazifeleri yöneterek ön plana çıktığına dikkat çekilecektir. Son bölümde, askerî sahada kazandığı şöhret ve gücün sonuçlarına temas edilecektir. Özellikle Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ile olan rekabetine odaklanılacaktır.

Şebsefa Fatma Hatun Vakfiyesi ve Külliyesi

2024-05-21T11:35:24+03:00

Sultan I. Abdülhamit’in altıncı kadınefendisi olan Şebsefa Fatma Hatun, erken yaşta kaybettiği oğlu Şehzade Mehmet’in hayrına bir vakıf kurmuş ve bir külliye inşa ettirmiştir. Şebsefa Fatma Hatun’un Şehzade Mehmet dışında bilinen diğer evladı da Hibetullah Sultan’dır. Vakfiyesinde iki evladı dışında erken yaşta vefat etmiş olan üç çocuk adına da hatim indirilmesini şart kılmış olması, Sicill-i Osmani’ye göre Sultan I. Abdülhamit’in anneleri belli olmayan çocukların annelerinin de Şebsefa Fatma Hatun olduğu ihtimalini güçlendirir. İstanbul Unkapanı Atatürk Bulvarı üzerinde bulunan, Şebsefa Fatma Hatun’un kendi adıyla anılan külliye 1787 yılında tamamlanmıştır. Cami, hazire, sibyan mektebi, dükkânlar ve çeşmelerden oluşan külliyenin yol yapım çalışmaları sebebiyle günümüze ulaşmayan bazı birimleri mevcuttur. Şebsefa Fatma Hatun’un vakfiyesi H. 10 Recep 1202/M. 16 Nisan 1788 tarihinde zimmet defterine kaydedilmiştir. Vakfiyenin ana gelirlerini dükkânların kiraları ve I. Abdülhamit’in kendi vakıflarının bir kısmının gelirleri oluştururken, zeyl vakfiyede ek olarak I. Abdülhamit’in çiftliklerinden elde edilen gelirler kaydedilmiştir.

Bu çalışma “Şeb-i Sefa Hatun Camii Vakfı ve Cumhuriyet Döneminde Bölgede Yapılan Çevre Düzenlemelerinin Etkisi” başlıklı yüksek lisans tezinin genel bir değerlendirilmesi olarak hazırlanmış ve Şebsefa Fatma Hatun’un vakfiyesinin incelenmesini konu edinmiştir.

1875 Hersek İsyanı ve Sırbistan

2024-12-27T18:32:19+03:00

1875’te çıkan Hersek İsyanı birçok olayın başını çekmiş ve önemli sonuçlara yol açmıştır. Panslavist komiteler tarafından bu tarihten çok önce bir isyan girişimi amaçlanmıştır. Sırbistan özelinde 1860’larda Prens Mihail Obrenoviç döneminde Balkan ittifakları yapılmış ve genel bir Balkan ayaklanması çıkması düşünülmüştür. Ancak Mihail’in 1868’de öldürülmesiyle bu plan sekteye uğramıştır. Sosyalist ve milliyetçi çeşitli çevreler kurdukları cemiyetler vasıtasıyla bunu devam ettirmişlerdir. Prens Milan Obrenoviç ise savaş taraftarı olmadığından böyle bir isyana destek vermek istememiş ancak toplumun ve milliyetçi devlet adamlarının baskısına daha fazla dayanamamıştır. Ayaklanmadan bir süre sonra Karadağ ile ittifak girişiminde bulunacaktır. Karadağ ilk aşamada bir cevap vermese de 1876’dan itibaren buna sıcak bakacak ve Osmanlı Devleti’ne tabi olan bu iki prenslik savaşa karar vereceklerdir. 1875’ten 1876’daki savaşa kadar olan süreç ve öncesi bu makalede incelenecektir. Sırbistan’ın resmi ve gayrı resmi çevrelerinin isyana bakışları, destekleri ve Milan’ın durumuna da makale de değinilecektir.