Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Bir Yahudi Memurun Portresi: Rafael Çikurel(Raphael Tchicourel) Efendi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10433404Anahtar Kelimeler:
Rafael Çikurel(Raphael Tchicourel), Zabtiye Teşkilatı, Antropometri, Çakırcalı, Pasaport Komiseri, Beyoğlu, AydınÖzet
19. yüzyıl, Osmanlı Devleti’nde idari ve hukuki anlamda değişimin en yoğun yaşandığı bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönemde Osmanlı Devleti’nin, çeşitli unsurları içinde barındırdığı toplum yapısındaki çözülme, köklü değişiklikleri zorunlu hale getirmiştir. Bu doğrultuda Osmanlıcılık fikriyle ortak bir vatandaşlık bilinci yaratmaya çalışan Osmanlı Devleti, çeşitli alanlarda bir dizi reformu gerçekleştirmiştir. Özellikle bürokrasi alanında yapılan düzenlemeler, gayrimüslim vatandaşların devlet hizmetinde görev almalarının önünü açmıştır. Bu sayede devlet hizmetinde görev alan gayrimüslim vatandaşların sayısı giderek artmıştır. Bu dönemde görev alan gayrimüslim vatandaşlar arasında Rafael Efendi, hayatı ve kariyeri bakımından örnek teşkil etmektedir. 19.yüzyılın sonlarında Osmanlı polis teşkilatında hizmet veren Rafael Efendi, mesleki başarısı sayesinde yüksek mevkii ve madalyalarla dolu bir kariyere sahip olmuştur. Ancak dönemin siyasi ve toplumsal sorunları, yaşam öyküsünü derinden etkileyen olaylara yol açmış ve sonuçta kariyerinin istenmeyen bir şekilde sona ermesine neden olmuştur. Rafael Efendi hakkında bu biyografik çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde elde edilen belgeler ışığında hazırlanmıştır.
Referanslar
BİBLİYOGRAFYA
Arşiv Belgeleri
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO)
/201599, 2880/215974, 2929/219656, 2938/220333, 3002/225097, 3386/253939, 3573/267945,
/308474.
Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Memurin Kalemi Evrakı (DH.EUM.MEM)
/10.
Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Muhasebe Kalemi Belgeleri(DH.EUM.MH.)
/11, 7/43, 17/3, 43/49, 236/18, 239/49, 263/28.
Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Sicil Kalemi Belgeleri(DH.EUM.SCL)
/25, 4/24.
Dahiliye Nezareti Hukuk Evrakı(DH.H.)
/6.
Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi(DH.MKT.)
/26, 624/38, 946/88, 1001/75, 1126/25, 1140/73, 2307/57, 2315/51, 2668/57, 2827/93, 2908/25.
Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahval Defterleri(Dh.Said.d)
/1.
Dahiliye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı(DH.SYS.)
/12.
Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi (DH.ŞFR)
/124, 353/108.
Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat (DH.TMIK.S)
/24, 67/11.
İrade Taltifat Evrakı(İ.TAL)
/62, 412/33.
Maarif Nezareti Mektubî Kalemi (MF.MKT)
/18.
Meclis-i Vükela Mazbataları(MV)
/60.
Sadaret Mektubî Kalemi Mühimme Evrakı(A.MKT. MHM)
/1.
Şura-yı Devlet Evrakı (ŞD)
/31, 1432/27.
Yıldız Esas Evrakı, Kamil Paşa Evrakı(Y.EE.KP)
/2517, 30/2903, 40/3904.
Yıldız Perakende Evrakı, Umum Vilayetler Tahriratı(Y.PRK.UM)
/15.
Zabtiye Nezareti Evrakı(ZB)
/68, 21/28, 25/33, 25/67, 318/44, 320/78, 322/5, 333/3, 333/28, 400/50, 402/68, 402/77, 402/101, 403/17.
Araştırma ve İncelemeler
ARSLAN, Hammet, “Tarihsel Süreçte İzmir Yahudi Cemaatinin Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Durumu”, Milel ve Nihal Dergisi, C.11, S.1, 2014, s.119-142.
Aydın Vilayet-i Salname-i, C.24, 1324(H.).
BAKAR, Bülent, Ermeni Tehciri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2009.
BALCI, Sezai-YADİ, Ahmet, Osmanlı Bürokrasisinde Yahudiler, Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, İstanbul 2018.
BALİ, N. Rıfat, Devlet’in Yahudileri ve “Öteki” Yahudi, İletişim Yayınları, İstanbul 2020.
BAYUR, Hikmet Yusuf, Türk İnkılâbı Tarihi, C.I, K.II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1991.
BERBER, Ferhat, “Osmanlı Ermenisi Bir Ailenin Serencamı: Balyozzadeler” Tarih İncelemeleri Dergisi, C.XXX, S.2, 2015, s.429-442.
BİNGÖL, Sedat, “Osmanlı Devleti’nde Tanzimattan Sonra Kriminal Kimlik Tespit Yöntemlerine Dair Notlar ve Belgeler” Belleten, C.75, S. 274, 2011, s.845-880.
BİRECİKLİ, İhsan Burak-FAHRİ, Maden, “Yıldız Suikasti: Ermeni Komitacıların Sultan Abdülhamit'e Karşı Düzenlemiş Oldukları Bombalı Saldırı” Atatürk Araştırma Merkezi, C.XXIIII, S.67, Kasım 2007, s.399-424.
BRAUDEL, Fernand, Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, C.II, Eren Yayıncılık, İstanbul 1990.
EFİLOĞLU, Ahmet, “Balkan Savaşı’nda Bulgar ve Yunan Ordularıyla İşbirliği Yapan Rum, Bulgar ve Ermenilere Genel Af İlanı ve Affın Uygulanışı”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S. 20, 2011, s.41-81.
ELİGÜL, Banu, “Etnocultural Nationalism and Turkey’s non-Muslim Minorities During the Early,
Republican Period”, British Journal of Middle Eastern Studies, V.46, 2019, p.158-177.
GÖZÜTOK, Türkan, “Eşkiyalık ve Çakırcalı Mehmet Efe’nin Türk Edebiyatına İz Düşümü”, Türkbilig, S.2, 2011, s.49-72.
GÜLERYÜZ, Naim, “İzmir Emniyet Teşkilatında Musevi Polisler”, Şalom, 19.07.2017.
GÜLLÜ, Ramazan Erhan, “Osmanlı Devleti'nde Azınlık Var Mıydı? Osmanlı Devleti'nin Gayrimüslim Vatandaşlarının 19. Yüzyılda Değişen Hukuki Statüleri Hakkında Bir Değerlendirme”, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S. 95, Güz 2020, s.149-174.
HATİPOĞLU, Akın, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Görev Yapan Musevi Polisler”,Çağın Polisi Dergisi, https://www.caginpolisi.com.tr/eski_sitemiz/67/14-15.htm, son erişim tarihi: 10.03.2023.
KARPAT, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
KILIÇ, Musa, “Osmanlı Diplomasisi Hizmetinde Yahudiler”, Türk Sosyal ve Siyasi hayatında Yahudiler, (Ed.İbrahim Erdal ve Yunus Özger), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2011, s.91-128.
KILIÇ, Musa, Osmanlı Hariciyesinde Gayrimüslimler(1836-1876), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2009.
KILIÇ, Musa, “Sicill-i Ahval Kayıtlarına Göre II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı Bürokrasinde Yahudi Memurlar” OTAM Dergisi, S. 31, 2012, s.129-156.
KIRMIZI, Abdülhamit, “II.Abdülhamid'in Hristiyan Memurları” Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi,(Ed. F.Gün ve H.İ.Erbay), TBMM Milli Saraylar, İstanbul, 2017, s.654-664.
KİŞİ, Şule Sevinç, “Ege’nin Namlı Eşkiyası Çakırcalı Mehmet Efe”, İzmir Araştırmaları Dergisi, S. 6, 2017, s.77-122.
KURTARAN, Uğur, “Osmanlı İmparatorluğu'nda Millet Sistemi”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, S. 8, 2011, s.57-71.
KÜSKÜ, Fırat, “II. Abdülhamit Döneminde Hayat Kurtaranlara Madalya Verilirdi”, Toplumsal Tarih Dergisi, S. 323, Kasım 2020, s.72-76.
Mis memorias: Una vida yena de drama i perikelos Un commisaire de police ottoma d’origine juive à Izmir au début du XXe siécle. Les Mémoires de Rafael Chikurel, (Ed. Henri Nahum), Isis Yayınları, İstanbul, 2002.
NAHUM, Henri, İzmir Yahudiler(19-20. Yüzyıl), İletişim Yayınları, İstanbul 2000.
OCAK, Refika, Osmanlı Devleti'nin Son Döneminde Yahudiler, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 2004.
ÖZCAN, Abdülkadir. “Zaptiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.44, İstanbul 2013, s.128-130.
ÖZGER, Yunus, “Sicill Ahval Defterlerine Göre Bazı Yahudi Memurların Sosyo-Kültürel Durumları” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 4, S. 16, Kış 2011, s.382-401.
POLAT, Ü. Gülsüm, Türk-Arap İlişkileri Eski Eyaletler Yeni Komşulara Dönüşürken 1914-1923, Kronik Kitap, İstanbul 2019.
SHAW, Stanford J.–SHAW, Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, C.II, E Yayınları,
İstanbul 2010.
TEKİN, Hakan, “Osmanlı Devleti’nde Gelenekten Yeniliğe Geçişin Anlamlı Bir Sembolü: Mecidi Nişanları,” International Journal of Social Science, S. 28, 2014, s.393-411.
TOKTAŞ, Şule, “Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey’s Jewish Minority”, Journal of Historical Sociology, V.18, s. 394-429.
TUNAYA, Tarık Zafer, Batılılışma Hareketleri I, Cumhuriyet Yayınları, İstanbul 1999.
UÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih (1789-2014), Der Yayınları, İstanbul 2015.
VAN, Nureddin, “II. Meşrutiyet İlanından Sonra Polis Teşkilatının Değişimi ve Dönüşümü” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 34, 2012, s.281-294.
YAMAN, Ahmet, “Yahudilerin Osmanlı Millet Sistemi İçindeki Yeri ve Hukuki Konumları(Aile Hukuku Üzerine Bir Değerlendirme)”, Diyanet İlmi Dergi, C.51, S. 2 2015, s.11-35.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Tarih Tetkikleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
