27 Eylül 1916: Habeşistan’da Darbe ve Ardından Yaşananlar
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10421653Anahtar Kelimeler:
1916 Hükümet Darbesi, Lij Iyasu, Ras Tafari, Silah AmbargosuÖzet
- Dünya Savaşı’nın tarafsız devletlerinden biri de Doğu Afrika ülkesi olan Habeşistan’dı. II. Menelik’in (1889-1913) Avrupalılarla kurduğu yakın ilişkiler cihan harbi esnasında tahtta olan torunu Lij Iyasu (1913-1916) döneminde radikal bir değişime uğramış, savaşta merkezi güçlere daha yakın bir politika izleyerek bu yönde hedefler gelişmişti. Doğu Afrika’da Müttefikler için istikrarın sağlanması önemliydi fakat Iyasu’nun politikaları bunun tam tersi yönde ilerliyordu. 1916 yılında tahttan indirilmesinin ardından Habeşistan’da saltanat II. Menelik’in kızı İmparatoriçe Zawditu ’ya geçmiş, Ras Tafari (Haile Selassie 1930-36;1941-74) naipliğinde yeni bir hükümet kurma girişimleri başlatılmıştı. Fakat darbeden sonra Habeşistan’da karışıklıklar ve bir dizi çatışma meydana geldi. Lij Iyasu ve taraftarları ve Iyasu karşıtı merkezi hükümet yanlıları arasında iktidar mücadelesi başladı. Bu mücadelenin kaybedeni zaten bir darbe ile tahttan indirilmiş olan Lij Iyasu olacaktı. Ancak kazanan tarafta da işler yolunda gitmedi. Avrupalı güçlerin ülkeye müdahaleleri Habeşistan’ın yaşadığı iç karışıklık fırsat bilinerek sürdürülmüştü. Habeşistan’a uygulanan silah ambargosu ve yönetimde İngiliz yanlısı kişilerin desteklenmesi ülkeye yönelik İngiliz müdahaleleriydi.
Anahtar Kelimeler: 1916 Hükümet Darbesi., Lij Iyasu, Ras Tafari, Silah Ambargosu
Referanslar
Bibliyografya
Arşivler
BOA, Hariciye Siyasi
HR. SYS. 2335/64, 2335/79,
TNA, CAB Papers
/36, 24/13
Qatar Archives-Qatar National Library
IOR/L/PS/10/472, IOR/L/PS/10/616
Basılmış Arşiv Materyali
Arab Bulletin
Bulletin of the Arab Bureau in Cairo, 1916-1919, Vol. I, II, III, IV, Archive Edition 1986.
Süreli Yayın
The Times
Telif-Tetkik Eserler
ALİ, Abdu Muhammed, Etiyopya-Türkiye İlişkileri: Karşılıklı Şüphe ve Anlaşmazlıktan Karşılıklı Anlayış ve İşbirliğine, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2012.
ALTUN, Esra, I. Dünya Savaşı Yıllarında Habeşistan ve Habeşistan’a Yönelik Türk-Alman Faaliyetleri, Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2020.
ATAÖV, Türkkaya, Afrika Ulusal Kurtuluş Mücadeleleri, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1977.
ESHETE, Aleme “European Political Adventures in Ethiopia at the Turn of the 20th Century”, Journal of Ethiopian Studies, Cilt 12 Sayı 1, 1974.
Hassen-Erşahin, Ibsa Ahmed-Seyfettin, “İhtidanın Bedeli: Etiyopya Kralı Iyasu Örneği 1913-1916”, Journal of History Culture and Art Research, Cilt 7 Sayı 1. 2018.
HENZE, Paul B, Layers of Time, A History of Ethiopia. New York: Palgrave, 2000.
KAKWENZAİRE, Patrick, “Sayyid Muhammed Abdille Hassan, Lij Iyasu and The World War I Politics: 1914-1916”, Transafrican Journal of History, Cilt 14 1985.
MARCUS, H. G., “The Embargo on Arms Sales to Ethiopia 1916-1930”, The International Journal of African History, Cilt 11 Sayı 4, 1970.
OMER, Ahmed Hassen, “The Coup d’Etat of September 26, 1916: Different Perceptions”, Journal of Ethiopian Studies 2013.
ORHONLU, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, Türk Tarih Kurumu Ankara 1996.
SCHAEFER, Charles, “The Politics of Banking: The Bank of Abyssinia 1905-1931”, The International Journal of African Historical Studies, Vol.25 no.2 1992.
SMIDT, Wolbert, Glossary of Terms and Events of the Lij Iyasu Period Controversial and Non-Controversial Facts and Interpretations. The Life and Times of Lij Iyasu of Ethiopia: New Insights, Berlin 2014.
PEARSON, Hugh Drommed, Letters From Abyssinia 1916 and 1917 by Mojor Hugh Drummond Pearson, R.E. With Supplemental Foreign Office Documents Düzenleyen: Frederic A. Sharf, Newburryport Press Tsehai Publishers and Distributors, 2004.
POLAT, Ü. Gülsüm, “Türk Alman Propagandası Karşısında Arap Bürosu’nun Kuruluşu”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt. XXVI, Sayı 76, Ocak 2010.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Tarih Tetkikleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.