IV. Murad ve Silahdar Paşaları: Silahdar Mustafa Paşa Örneği
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10429558Anahtar Kelimeler:
IV. Murad, Silahdar Ağa, Enderun, Seferler, Silahdar Mustafa PaşaÖzet
Bu çalışmada IV. Murad’ın saltanatının ilk senelerinde devlet adamlarıyla olan münasebetlerin askeri ve siyasi gelişmelerdeki etkileri açıklanarak, padişahın askeri ricalle yaşadığı anlaşmazlıklar ve seferlerde alınan başarısızlıklar neticesinde imparatorluk yönetiminde hâkimiyetini güçlendirmek için devlet kadrolarını yeniden oluşturmaya yönelmesine dikkat çekilecektir. Bu yeni siyasi yapılanma çerçevesinde Enderun ve Birun’dan merkez ve eyaletlere vezir ve beylerbeyi atamalarının artması öne çıkarılacaktır. Özel olarak silahdar ağa kökenli vezir ve beylerbeylerinin kariyerleri incelenecektir. Silahdar Bezirgânzâde Mustafa Paşa’nın siyasi konumuna ayrıca temas edilecektir. Son olarak Silahdar paşaların devlet yönetimindeki kısa ve uzun süreli etkileri değerlendirilecektir.
Referanslar
u anlayışı yansıtması ve konuyu özetlemesi bakımından dikkate değerdir.
Bibliyografya
Arşiv Kaynakları
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
BOA, KK. d. 266
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi
TSMA. e. 32/12; 220/13-18-21-23-49; 262/8; 283/24; 326/32; 420/29; 465/17; 497/5; 534/22; 535/10-20-22-23; 544/18; 556/1-18-19; 656/45; 698/12; 730/46-56; 748/65; 753/20; 758/67; 877/31.
Bibliothèque Nationale de France
Département de manuscripts, Dupuy 772.
Département de manuscripts, Français 16153.
Kaynak Eserler
Abdurrahmah Hıbri Efendi., Bir Divan Katibinin Kalemiyle IV. Murad’ın Bağdat Seferi: Târih-i Feth-i Bağdâd, (Yay.Haz. Ahmet Üstüner), Yeditepe, İstanbul 2021.
Aktemur, Ramazan., Anonim Osmanlı Vekayinâmesi (H.1058–1106/M.1648-1694), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2019.
Ali Ufkî Bey/Albertus Bobovius., Saray-ı Enderûn: Topkapı Sarayı’nda Yaşam, çev. Türkis Noyan, Kitap Yayınevi, İstanbul 2013.
Evliya Çelebi., Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Yay.Haz. Seyit Ali Kahraman,Yücel Dağlı), I. Cilt, I. Kitap, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
Evliya Çelebi., Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Yay.Haz. Seyit Ali Kahraman,Yücel Dağlı), I. Cilt, II. Kitap, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
Evliya Çelebi., Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Yay.Haz. Seyit Ali Kahraman,Yücel Dağlı), III. Cilt, II. Kitap, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
Evliya Çelebi., Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Yay.Haz. Seyit Ali Kahraman,Yücel Dağlı), IV. Cilt, II. Kitap, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2010.
Evliya Çelebi., Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Yay.Haz. Seyit Ali Kahraman,Yücel Dağlı), IX. Cilt, I. Kitap, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2010.
Hasan Bey-zâde Ahmet Paşa., Hasan Bey-zâde Târîhi, (Yay.Haz. Şevki Nezihi Aykut), Cilt: III, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2004.
Hüseyin Tugi., Musîbetnâme, (Yay.Haz. Şevki Nezihi Aykut), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2010.
Kâtip Çelebi., Fezleke, (Yay.Haz. Zeynep Aycibin), Cilt: II, Çamlıca, İstanbul 2016.
Kanunname-i Al-i Osman, (Yay. Haz. Abdulkadir Özcan), Ed. Erol Özvar, Kitabevi, İstanbul 2003.
Kavanin-i Yeniçeriyan: Yeniçeri Kanunları, (Yay.Haz. Tayfun Toroser), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.
İbrahim Peçevi., Peçevi Tarihi, Ed. Murat Uraz, Cilt: II, Son Telgraf Matbaası, İstanbul 1969.
Koçi Bey Risaleleri, (Yay. Haz. Seda Çakmakcıoğlu), Kabalcı, İstanbul 2007.
Mehmed Süreyya., Sicil-i Osmani, (Yay.Haz. Nuri Akbayır), çev. Seyit Ali Kahraman, Cilt: II, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
Mustafa Na’ima., Tarih-i Na‘îmâ, (Yay.Haz. Mehmet İpşirli), Cilt: I-II-III-IV-V-VI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
Oral, Ertuğrul., Tarih-i Gılmanî Mehmed Halife, Marmara Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2000.
Sağırlı, Abdurrahman., Mehmed b. Mehmed Er-Rûmî (Edirneli)’nin Nuhbetü’t-Tevârih ve’l-Ahbâr’ı ve Târîh-i Âl-i Osman’ı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2000.
Sultan Dördüncü Murad’ın Hatt-ı Hümâyûnları: Suver-i Hutût-ı Hümâyûn, (Yay.Haz. Önder Bayır), Çamlıca, İstanbul 2014.
Topçular Kâtibi Abdülkadir Efendi Tarihi, (Yay.Haz. Ziya Yılmazer), Cilt: II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
Zeyrek, Yunus., IV. Sultan Murad’ın Revân ve Tebriz Seferi Rûz-nâmesi, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1999.
İkincil Kaynaklar
ANDREASYAN, Hrand D, “Abaza Mehmed Paşa”, Tarih Dergisi, 17/22, 1968, s. 131-142.
BÖREKÇİ, Günhan, Factions and Favorites at the Courts of Sultan Ahmed I (r. 1603-1617)and His Immediate Predecessors, The Ohio State University Unpublished PhD Thesis, Ohio 2012.
BULAN, Ergin, XVII. Yüzyıldaki Mısır Valileri, İstanbul Üniversitesi Mezuniyet Tezi, İstanbul 1965.
CEVRİOGLU, Mahmud Halef, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı-Habsburg Diplomatik İlişkileri ve Osmanlı Diplomasisi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İzmir 2021.
______ “Fransa Elçisi Kont Césy’nin Notlarında 1630 Tarihli Osmanlı-Lehistan Barışı ve İstanbul Diplomasisi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 37/1, 2022, s. 73-103.
______ “Murteza Pasha’s Conduct of Diplomacy on the Buda Frontier”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 9/24, 2022, s. 351-364.
______ “Sultan Murad’s Polish Campaign (1634)”, Acta Poloniae Historica, S. 122, 2020, s. 209-246.
______ “Tulû’î’nin Paşaname’si ya da Karadeniz’de Bir Deniz Cenginin Anlatımı (1629)”, Türk Savaş Çalışmaları Dergisi, S. 3, 2022, s. 86-102.
DANKOFF, Robert., The Intimate Life of an Ottoman Statesman Melek Ahmed Pasha (1588-1662), State University of New York Press, New York 1991.
DE GROOT, Alexander H, “Kayserili Halil Paşa”, TDVİA, C. 15, İstanbul 1997, s. 324-326.
DEĞİRMENCİ TURAL, Tülün, “Sözleri Dinlensin, Tasviri İzlensin: Tulû‘î’nin Paşanâme’si ve 17. Yüzyıldan Eşkıya Hikâyeleri”, Kebikeç, S. 33, 2012, s. 127-147.
DİKER, Sevgi A, Has Oda ve Teşkilatı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 2019.
EMECEN, Feridun, “Topal Recep Paşa”, TDVİA, Ek-C. 2, İstanbul 2019, s. 419-421.
______ “Osmanlı Hanedanına Alternatif Arayışlar Üzerine Bazı Örnekler ve Mülahazalar”. İslam Araştırmaları Dergisi, S. 6, 2001, s. 63-76.
ERCAN, Hüseyin Onur, Osmanlı-Habsburg Diplomasisi: Rudolf Schmid’in Nihaî Raporunun Türkçe’ye Çevirisi ve Otuz Yıl Savaşları ile İlişkisi (1629-1643), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2013.
GÖYÜNÇ, Nejat, “Eski Malatya’da Silahdar Mustafa Paşa Hanı”. Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 1, 1970, s. 63-92.
GRAF P, Tobias., The Sultan’s Renegades: Christian-European Converts to Islam and the Making of Ottoman Elite (1575-1610), Oxford University Press, New York 2017.
HOWARD, Douglas A, The Ottoman Timar System and Its Transformation, 1563-1656, Indiana University Unpublished PhD Thesis, Indiana 1987.
İNALCIK, Halil, “Hüsrev Paşa”, TDVİA, C. 19, İstanbul 1999, s. 37-40.
İPŞİRLİ, Mehmet, “Enderun”, TDVİA, C. 11, İstanbul 1995, s. 185-187.
KILIÇ, Orhan, “Budin ve Tımışvar Eyaletlerinin Paşaları: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, OTAM, S. 46, 2019, s. 191-229.
KUNT, Metin, Sancaktan Eyalete: 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, Boğaziçi Üniversitesi Doçentlik Tezi, İstanbul 1975.
KÜPELİ, Özer., Osmanlı-Safevi Münasebetleri, Yeditepe, İstanbul 2014.
MENEKŞE, Metin, “17. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Makbul İken Maktul Olan Bir Devlet Adamı: Kaptan-ı Derya Silahdâr Yusuf Paşa”, Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5/3, 2021, s. 527-553.
METE, Selvinaz, The Ottoman Empire as Reflected to the Relazione of the Bailo Giorgio Gusitinian: 1620-1627, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2012.
MURPHEY, Rhoads, “An Ottoman View from the Top and Rumblings from the Below: The Sultanic Writs (Hatt-ı Hümayun) of Murad IV (R. 1623-1640)”, Turcica, S. 28, 1996, s. 319-338.
______ “Recovering the Sights and Sounds of Ottoman Sovereignty: Reflections on the Departure Ceremonies Staged at Üsküdar Preceding Murad IV's Two Eastern Campaigns in 1635 and in 1638”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu V: Bildiriler, (1-5 Kasım 2007), C. II, İstanbul 2008, s. 591-606.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Tabanıyassı Mehmed Paşa”, TDVİA, Ek-C. 2, İstanbul 2019, s. 229-230.
ÖZCAN, Abdülkadir., IV. Murad: Şarkın Sultanı, Kronik Kitap, İstanbul 2021.
ÖZÇELİK, Emirhan, “Silahdar Kara Mustafa Paşa’nın Basra Seferleri ve Basra Eyaletinin İntizamı (1667-1671)”. Kadim, S. 4, 2022, s. 1-25.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı., Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
ÜNAL, Tahsin., IV. Murat ve Bağdat Seferi, Berikan Yayınları, Ankara 2001.
POLAT, Süleyman., IV. Murat’ın Revan Seferi Organizasyonu ve Stratejisi, ATASE Yayınları, Ankara 2015.
POLAT, Süleyman, “IV. Murad”, Mete’den Atatürk’e Tarihe Yön Verenler: Türk Komutanlar, (Yay. Haz. A. Sefa Özkaya), Kronik Kitap, İstanbul 2022.
REİNDL-KİEL, Hedda., Leisure, Pleasure and Duty. The Daily Life of Silahdar Mustafa, Eminence Grise in the final years of Murad IV (1635-1640), Berlin, 2016.
TEZCAN, Baki, Searching for Osman: A Reassesment of the Deposition of The Ottoman Sultan II (1618-1620), Princeton University Unpublished PhD Thesis, Princeton 2000.
TEZCAN, Baki, The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World, Cambridge University Press, Cambridge 2010.
YANS, Kerim, IV. Murad Devrinde Osmanlı-Safevî Münasebetleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Kürsüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1977.
YILDIZ, Aysel, “Commanders of the Janissary Army: The Janissary Ağas, Their Career and Promotion Patterns”, A Military History of the Mediterranean Sea: Aspects of War, Diplomacy, and Military Elites, (Ed. Georgios Theotokis, Aysel Yıldız), Brill, Leiden 2018, s. 397-462.
ZINKEISEN, Johann Wilhelm., Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1623-1669), Çev. Nilüfer Epçeli, Ed. Erhan Afyoncu, Yeditepe, İstanbul 2011.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Tarih Tetkikleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
