Bir Kadı'nın (Edirneli Şânî Efendi) Sakk Eserinde Yer Alan Asker Kişilerin Dava Kayıtlarına Dair Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.12531156Anahtar Kelimeler:
Sakk, Şânî Efendi, Asker, Dava KaydıÖzet
Osmanlı Devleti’nde askerî sınıf kavramı oldukça geniştir. Söz konu tabirde ehl-i örf ve ehl-i şer‘ iltimasını elde eden kişiler askerî sınıf kavramı içerisinde değerlendirilmiştir. Fiili olarak askerlik mesleğinde olan kişilerin kadı mahkemesinde adli işlemlere tabi olma zorunluluğu yokken, şer’iyye sicillerinde bu tür örnekler görmemiz önemli husustur. Ayrıca sakk eserlerinde de yer alan sicil suretlerine asker kişilerin adli kayıtlarının konmuş olması mühimdir. Bizim bu çalışmada esas gayemiz askerlik mesleğinde olan kişilere ait dava kayıtlarının 17. yüzyıla ait bir sakk eserine sirayet etmiş olması ve söz konusu adli dava kayıtlarını incelemektir. Sözünü ettiğimiz sakk eserindeki mahkeme kayıtlarında hususen 17. yüzyılın ilk yarısına ait dava kayıtları yer almaktadır. Buradan hareketle eserdeki askerleri konu edinen dava kayıtlarının 1600-1650 yılları arasında olduğu sonucuna ulaşabiliriz. Çalışmada Edirneli Şânî Efendi’nin Sakk-ı Şânî adlı eserinde yer alan asker kişilerin dava kayıtları tahlil edilecek ve adı geçen asker kişilerin içtimai hayatlarına dair birtakım sonuçlar çıkarılmaya çalışılacaktır.
Referanslar
Arşivler
-Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi
C..ADL. Kutu, 16, Gömlek, 1003.
- Telif-Tetkik Eserler
AĞCA, Elif, Sakk Mecmuası Transkripsiyon ve Değerlendirme, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep 2011.
AYDIN, Mehmet Akif “Mahkeme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C., 27, Ankara 2003.
BARDAKOĞLU, Ali “Vesâyet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C., 43, İstanbul 2013.
BARKAN, Ömer Lütfi “Edirne Askerî Kassamı’na Ait Tereke Defterleri (1545-1659),” Türk Tarih Kurumu Belgeler, C., 3, Ankara 1966.
Devlet Arşivleri Genel Başkanlığı, C.. ADL. Kutu, 16, Gömlek, 1003.
Edirneli Şâni Efendi, Sakk-ı Şâni, Kastamonu İl Halk Kütüphanesi, Demirbaş Nu: 37 Hk 1892/1, İstinsah Tarihi: 1079 (1667-1668).
EKİN, Ümit “Sakk Mecmualarının Tarih Araştırmalarında Kaynak Olarak Kullanılması Üzerine Bir Deneme”, Bilig, Bahar, Ankara 2010.
EKİN, Ümit Kadı Buyurdu Kâtip Yazdı Tokat‘a Dair Bir Sakk Mecmuası, Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2010.
FENDOĞLU, Hasan Tahsin “Osmanlı’da Kadılık Kurumu ve Yargının Bağımsızlığı”, Osmanlı Ansiklopedisi, C., 6, Ed: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999.
GÜNAY, Ramazan “Şer’iye Sicillerinde Mülk Alışverişleri: Kullanılan Usul ve Dil”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Isparta Aralık, 2012.
KAYA, Süleyman “Mahkeme Kayıtlarının Kılavuzu: Sakk Mecmuaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C., 3, İstanbul 2005.
KAYA, Süleyman “Sak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C., 35, İstanbul 2008.
Muallim Naci, Osmanlı Şairleri, Haz. Cemal Kurnaz, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1995.
NEUMANN, Christoph “Üç Tarz-ı Mütalaa Yeniçağ Osmanlı Dünyası’nda Kitap Yazmak ve Okumak”, Tarih ve Toplum, İstanbul 2005.
ORTAYLI, İlber Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı, Turhan Kitabevi, İstanbul 1994.
ORTAYLI, İlber Osmanlı Toplumunda Aile, Kronik Yayınları, İstanbul 2019.
PAMUK, Şevket Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2012.
SAHİLLİOĞLU, Halil “Askerî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C., 3, İstanbul 1999.
SAYLAN Şenol “İslam Hukukunda Belge Tanziminde Kimlik Tespit Aracı Olarak Hilye: Dış Görünüş Tasvirleri”, Marife Dini Araştırmalar Dergisi, Konya: Kış, 2018.
UĞUR Yunus Şer’iyye Sicilleri, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C., 39, İstanbul 2010.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Tarih Tetkikleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
