Şebsefa Fatma Hatun Vakfiyesi ve Külliyesi

Özet

Sultan I. Abdülhamit’in altıncı kadınefendisi olan Şebsefa Fatma Hatun, erken yaşta kaybettiği oğlu Şehzade Mehmet’in hayrına bir vakıf kurmuş ve bir külliye inşa ettirmiştir. Şebsefa Fatma Hatun’un Şehzade Mehmet dışında bilinen diğer evladı da Hibetullah Sultan’dır. Vakfiyesinde iki evladı dışında erken yaşta vefat etmiş olan üç çocuk adına da hatim indirilmesini şart kılmış olması, Sicill-i Osmani’ye göre Sultan I. Abdülhamit’in anneleri belli olmayan çocukların annelerinin de Şebsefa Fatma Hatun olduğu ihtimalini güçlendirir. İstanbul Unkapanı Atatürk Bulvarı üzerinde bulunan, Şebsefa Fatma Hatun’un kendi adıyla anılan külliye 1787 yılında tamamlanmıştır. Cami, hazire, sibyan mektebi, dükkânlar ve çeşmelerden oluşan külliyenin yol yapım çalışmaları sebebiyle günümüze ulaşmayan bazı birimleri mevcuttur. Şebsefa Fatma Hatun’un vakfiyesi H. 10 Recep 1202/M. 16 Nisan 1788 tarihinde zimmet defterine kaydedilmiştir. Vakfiyenin ana gelirlerini dükkânların kiraları ve I. Abdülhamit’in kendi vakıflarının bir kısmının gelirleri oluştururken, zeyl vakfiyede ek olarak I. Abdülhamit’in çiftliklerinden elde edilen gelirler kaydedilmiştir.

Bu çalışma “Şeb-i Sefa Hatun Camii Vakfı ve Cumhuriyet Döneminde Bölgede Yapılan Çevre Düzenlemelerinin Etkisi” başlıklı yüksek lisans tezinin genel bir değerlendirilmesi olarak hazırlanmış ve Şebsefa Fatma Hatun’un vakfiyesinin incelenmesini konu edinmiştir.