“Âyende ve Revende’ye- Kudüs ile el Halil’i Ziyaret Edenlere”: Cenin’de Lala Mustafa Paşa’nın Zevcesi Fatma Hatun İmareti
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8083684Anahtar Kelimeler:
Cenin, Bilâdü’ş-Şam, hac, imâret, vakıf, vakfiyeÖzet
Sultan I. Selim’in fethinden hemen sonra Bilâdü’ş-Şam’da kurulan imaretler, bölgenin Osmanlı yönetimine entegrasyonunda sosyal ve siyasi işlevler yerine getiren simgesel yapılar olarak algılanmışlardır. H. 962/M. 1554’te Selimiye, Sultan Süleyman tarafından restore edildiğinde uygulamanın ikinci ve kesin aşaması çoktan başlamıştı. Yaklaşık yarım yüzyıl boyunca, birbiri ardına gelen ve kesinlikle Osmanlı damgası taşıyan vakıf külliyeler, bölgeye barınma ve yemek yeme imkanları sağladı. Bilâdü’ş-Şam’da bu çabanın bir parçası olarak değerlendirilebilecek Fatma Hatun’un inşa ettiği vakıf külliye âyende ve revendeye, Kudüs ile el-Halil’i ziyaret edenlere benzer hizmetleri sunmaktaydı. Külliye, 25 Zilhicce 974/3 Temmuz 1567 tarihinde tanzim edilen vakfiye ile kayıt altına alınmıştı.
Çalışmada, Bilâdü’ş-Şam’ın Osmanlı muhayyilesine entegrasyonunun önemli kurumlarından birini teşkil eden bu külliye vakfiyesi bakımından incelenecektir. Vakfın imaretine ilişkin çeşitli kaynaklarda mevcut bilgilere yer verilecektir. Sonrasında, vakfa ait 997/1588-89 ve 998/1589-90 numaralı müfredât defterleri dikkate alınarak, vakfın 16. yüzyılın sonundaki durumu değerlendirilecektir.
Referanslar
BIBLIYOGRAFYA
Arşiv Kaynakları
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
EV.d.1387; 1311.
Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA)
: 274/216, 219, 220; 304/221.
Araştırma ve İncelemeler
BAKHIT, Muhammad Adnan, The Ottoman Province of Damascus in the Sixteenth Century, Beirut 1982.
BEHRENS-Abouseif, Doris Eygpt’s Adjustment to Ottoman Rule, Leiden 1994.
DARLING, Linda T. “Investigating the Fiscal Administration of the Arab Provinces After the Ottoman Conquest of 1516”, The Mamluk-Ottoman Transisiton: Continuity and Change in Egypt and Bilâd al-Shâm in the Sixteenth Century içinde, der. Stephan Conermann ve Gül Şen, Göttingen 2016, s. 147-176.
Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme, C. 9 (1671– 72), Devlet Matbaası, Istanbul 1935.
EROĞLU Memiş, Şerife “XVIII. Yüzyılda El-Halil Kentinde Bir Sofra: Simâtü’l-Halîl.” Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 40, S. 69, s. 188–233.
EROĞLU Memiş, Şerife Osmanlılaşma ve Yerel Ağlar Arasında Kudüs’te Vakıf, Toplum ve Devlet (1703-1831), Libra Kitap, İstanbul 2021.
FRENKEL, Yehoshua, “Awqâf in Mamluk Bilâd al-Shâm”, Mamluk Studies Review 13/1, 149-166;
ITO, Takao “The Last Mamluk Princess, Her Endowment, and Her Family History”, Journal of the Society for Near Eastern Studies in Japan, Vol. 54 (2019), s. 55-74.
İPŞİRLİ, Mehmet ve Mohammed Da’oud al-Tamimi (ed.), The Muslim Pious Foundation and Real Estates in Palestine, İstanbul 1982.
Kitâb Waqf al-Wazir Lala Mustafa Basha wa Yalîhi Kitâb Waqf Fâtima Hatun, Matba’atu’t Terakkî, MARDAM, Halil ibn-i Ahmed (ed.), Şam 1925.
MEIER, Astrid “Fort he Sake of God Alone? Food Distribution Policies, Takiyyas and Imarets in Early Ottoman Damascus”, Feeding People, Feeding Power: Imarets in the Ottoman Empire, der. Nina Ergin, Christoph Neumann, Amy Singer, Eren Yay., İstanbul 2007, s. 145-146.
RAPOPORT, Yossef “Woemn and Gender in Mamluk Society: An Overview”, Mamluk Studies Review 11/2, 1-47.
SINGER Amy “Osmanlı İmparatorluğu İmaretlerinin ‘Michelin Rehberi”, Haydi Sofraya! Mutfak Penceresinden Osmanlı Tarihi, der. Amy Singer, Kitap Yayınevi, İstanbul 2015, s. 73-97.
WINTER, Michael “Mamluks and Their Households in Late Mamluk Damascus: A Waqf Study”, The Mamluks in Eygptian and Syrian Politics and Society, der. Michael Winter and A. Levanoni, Leiden and Boston 2004, s. 297-316.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Tarih Tetkikleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
