Sadakat Döneminde Muhalif Kadınlar
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.11396153Anahtar Kelimeler:
II. Abdülhamid Dönemi, Muhalif, Sürgün, Avrupa’ya Firar Eden KadınlarÖzet
Bu makalede Sultan II. Abdülhamid döneminde hususi eğitimli muhalif kadınlar incelenecektir. Sultan II. Abdülhamid’in kurduğu yönetim anlayışı, her alanda tam bir kontrolü gerektiriyordu. Bu otoriter yönetim, tabi olarak muhaliflerini de üretmiştir. Yeni Osmanlılarla başlayan bu muhalefet, II. Abdülhamid otoritesi altında Jön Türkler olarak görülmüştür. Bu muhalefet hareketini yürütenler genellikle erkekler olmakla birlikte, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kadınların da görünmeye başladığı dikkat çekmektedir. Dil bilen, okuyan araştıran entelektüel çevrelere girebilen ve padişaha karşı olan bu kadınlar farklı faaliyetlerle siyasi kimliklerini ortaya koymuşlardır. Muhalif kadınlar bu makalede genel olarak iki grupta ele alınmış bulunmaktadır. Bu gruplardan birisi düşünceleri itibariyle muhalefet eden kadınlardır. Bunlar yazıları, fikirleri, yakınlık besledikleri gruplar nedeniyle takibata maruz kalmışlardır. Diğer grup ise bu muhalefetlerini eyleme dökerek yurt dışına kaçan kadınlardır. Burada incelenen kadınların hususi eğitim almış olması, eğitim gördükleri mahfillerde her türlü fikrin tartışma zemini bulduğunu göstermektedir. Osmanlı Devleti’nin görünen eğitim kurumlarının dışında var olan sivil tahsil biçiminin yeniden gözden geçirilmesini de gerekli kılmaktadır.
Referanslar
ALKAN, Mehmet Ö., Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Eğitim İstatistikleri 1869-1924, Tarihi İstatistikler Serisi, C.6. DİE, Ankara 2000.
BAKTIAYA, Adil, Bir Osmanlı Kadınının Feminizm Macerası ve Hamidiye Modernleşmesi. H20 Kitap, İstabul 2016.
BEN AIDAD, Hairie, Die Türkische Frau: Ihr Soziales Leben und der Harem. K.K. Univesitâts Buchandlung George Szelinski, Wien 1904.
BULUT, Rukiye, “İstanbul Kadınlarının Kıyafetleri ve II. Abdülhamid’in Çarşafı Yasaklaması”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi Dün/Bugün/Yarın, sayı:48, Ocak 2011, s. 33-35.
ÇAKIR, Mustafa Sefa, “Dönemin Kadın Şairlerinden Sultan İkinci Abdülhamid’e Cülûsiyyeler”, SUTAD, S.46, Ağustos 2019, s. 75-93.
DAVİS, Fanny, Osmanlı Hanımı. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
DEMİREL, Fatmagül, II. Abdülhamit Döneminde Sansür Bağlam Yayınları, Ankara 2007.
DOĞAN, Abide, Güzide Sabri Aygün, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1993.
EREN, Abdurrahman Adil, “Ubeydullah ve Hatıralarım”, Yarım Ay Mecmuası, 1 Eylül 1937, s. 62-63.
GEORGEON, François, Sultan Abdülhamid, çev. Ali Berktay, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
HOBSBAWN, Eric J., İmparator Çağı (1875-1914), Dost Yayınevi, Ankara 2021.
HÜRMEN, Fatma Rezan, Ressam Naciye Neyyal’in Mutlakiyet Meşrutiyet ve Cumhuriyet Hatıraları. Pınar Yayınları, İstanbul 2000.
İmzasız. “Zağra-i Atîk’ten Mektup” Terakki-i Muhadderat. (29 Mart 1285).
KAPLAN, Leyla, Cemiyetlerde ve Siyasal Teşkilatlarda Türk Kadını (1908-1960). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1998.
MARDİN, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İletişim Yayınları, İstanbul 2019.
OK, Sema, İttihat ve Terakki’nin Yeminsiz Kadınları, Destek Yayınları, İstanbul 2012.
OKYAR, Fethi, Üç Devirde Bir Adam, Tercüman Yayınları, İstanbul 1980.
PEARS, Edwin, Forty Years in Costantinople. Appleton, New York 1916.
QUELLA-VILLIGER, Alain, Haremden Kaçanlar (İstanbul’da Bir Devlet Meselesi ve Feminizm)1906. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2014.
SABRİ, Güzide, “Birkaç Söz”, Münevver, İstanbul: İkbal Kütüphanesi, İstanbul 1339-1341 (1923-1925).
SOFU ÖZKAYA, Sevda, “II. Abdülhamid Döneminde Bir Kadın Muhalif: Prenses Nazlı”, Tarih Okulu Dergisi, Nisan 2019, s. 1-24.
Svensk Damtidning, “En Turkısk Prinsessa” (7 Şubat 1903).
TİMUROĞLU, Senem, Kanatlanmış Kadınlar Osmanlı ve Avrupalı Kadın Yazarların Dostluğu. İletişim Yayınları, İstanbul 2020.
TUGAY, Emine Fuat, Bir Aile Üç Asır: İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
VAN OS, Nicole, “Ottoman Müslim and Turkish Women in an İnternational context, European Rewiew 13, 3, Temmuz 2005, s. 459-479.
YADİ, Ahmet. “Hariciye Kâtibi Mehmet Nuri Bey’in Kızlarının Avrupa’ya Kaçışı”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 10, S. 27, Temmuz 2023, s. 351-361.
Zeynep Hanım, Bir Türk Kadının Avrupa İzlenimleri. Everest Yayınları, İstanbul 2016.
ZİHNİOĞLU, Yaprak, Kadınsız İnkılap Nezihe Muhiddin Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği, Metis Yayınları, İstanbul 2003.
ZORBA, Hatice, “Muhadderat ve Etfâle Mahsus Bir Osman Dergisi: Âyîne, Folklor/Edebiyat 24, S. 95, 2018/3, s.155-170.
ZORLUTUNA, Halide Nusret, Bir Devrin Romanı, Panama Yayınları, Ankara 2018.
ZÜRCHRER, Eric Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, çev. Yasemin Saner, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Tarih Tetkikleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
